Sayyora BEKChANOVA
(1974-jılda tuwılǵan)
Sayyora Bekchanova 1974-jılı 18-fevralda Ellikqala rayonınıń Sarıbiy awılında tuwılǵan. Ol 1991-jılı Qaraqalpaqstan Respublikası Ellikqala rayonındaǵı 8-sanlı orta mektepte oqıǵan hám usı mektepti altın medal menen tamamlaǵan. 1991-jılı Nókis mámleketlik pedagogika institutınıń Filologiya fakulteti ózbek tili hám ádebiyatı bólimine oqıwǵa kirip, 1996-jılı usı oqıw dárǵayın «ayrıqsha» diplom menen tamamlaydı. 1996-jılı Nókis mámleketlik pedagogika institutınıń Ózbek tili hám ádebiyatı kafedrasınıń stajyor-oqtıwshısı, 2004-jılı Ózbek filologiyası kafedrasınıń assistenti, 2014-jılı Ózbek ádebiyatı kafedrasınıń úlken oqıtıwshısı, házirgi waqıtta Ózbek filologiyası kafedrasınıń baslıǵı lawazımında jumıs alıp barmaqta.
Sayyora Bekchanova 2019-jılda «Ózbek hám qaraqalpaq folklorında naqıl janrı (genezisi, tipologiyası hám poetikası)» temasında filologiya ilimleri boyınsha filosofiya doktori (PhD) ilimiy dárejesin alıw ushın usınılǵan dissertaciyasın tabıslı qorǵadı.
Sayyora Bekchanova túrkiy xalıqlar folklortanıwında ayrıqsha orınǵa iye bolǵan ózbek hám qaraqalpaq folklorındaǵı naqıllardı toplaw, onıń genezisi, klassifikaciyası, strukturası, syujeti, ádebiy tásir máseleleri, salıstırmalı tipologiyası, poetikalıq ózine tán ózinsheliklerin izertleydi. Nátiyjede, ózbek hám qaraqalpaq xalıqları folklortanıwındaǵı ádebiy tásir hám janrlar tipologiyası menen baylanıslı kózqaraslar, naqıl janrınıń ózine tán qásiyetleri, tematikası, kórkemligi, syujeti hám kompoziciyası haqqındaǵı ilimiy-teoriyalıq malıwmatlar menen bayıtılǵan.
Sayyora Bekchanova Nókis mámleketlik pedagogika institutınıń Ózbek ádebiyatı kafedrasınıń janındaǵı folklor ekspediciyaları quramında Qaraqalpaqstan Respublikasınıń birqansha rayonlarında hám de Xorezm wálayatında birneshe mártebe ilimiy saparlarda bolıp, tiykarınan naqıllar, sonıń menen birge háyyiw, yar-yar, ápsana sıyaqlı folklor janrlarına tán materiallardı jıynadı. Ekspediciya dawamında eki tuwısqan xalıqlardıń erte dáwirlerden beri doslıq qatnasıqları, ózbek hám qaraqalpaq xalıq awızeki dóretiwshiligindegi naqıl janrınıń poetikalıq qásiyetlerindegi ózara jaqın hám uqsaslıqqa unamlı tásiri haqqındaǵı ulıwma juwmaqlar hám hár bir variantqan tán izertlewler alıp bardı.
Sayyora Bekchanova «Adabiyot darslarida matnni sharhlash» (2011) (avtorlar menen birgelikte), «Umumtalim maktablarida xalq oǵzaki ijodi namunalarini oʻrgatish» (2018) atamasındaǵı metodikalıq qollanbalar hám studentler ushın folklor ámeliyatın shólkemlestiriw boyınsha oqıw-metodikalıq miynetlerdiń avtorı.
Ózbekstan Respublikası Xalıq tálim aǵlası.
Ilimiy miynetleri: Ўзбек халқ нақлларининг ўрганилиши тарихи. ӨзРИАҚҚБ «Хабаршысы» журналы. 2009. №2. – Б.115-117; Таълим-тарбия жараёнида нақллардан фойдаланиш. ТАТ. 2011. №12. – Б.9-15; Ўзбек халқ нақлларида аллегорик образлар талқини. ӨзРИАҚҚБ «Хабаршысы» журналы. 2016. №2. – Б.154-156; Нақл ва масал муносабати. ИҲЖ. 2019. №3. – Б.58-61; Comparative analysis of Uzbek and Karakalpak proverbs. Internatsional Journal of Anglisticum. Literature, Linguisitcs and Intedisciplinary Studies. Vol.8. №5. ‒ Macedonia, 2019. – P.23-27; Нақллар таснифи. Национальный фольклор народов Центральной Азии и проблемы духовного обновления общества. – Нукус, 2008. – С.32-34; Ўзбек ва қорақалпоқ фольклоршунослигида нақл жанри. Литература и художественная культура тюркиских народов в контексте Восток-Запад. – Казань, 2014. – С.119-122; Нақлларда сюжет тузилиши ҳақида. Тилшунослик ва адабиётшунослик, таржима назарияси: тадқиқ ва узлуксиз таълим технологиялари. – Нукус, 2015. – Б.142-143; Афсона ва нақл муносабати. Филологиянинг илмий-назарий масалалари ва ўқитиш технологиялари. – Нукус, 2019. – Б.22-24; Ўзбек ва қорақалпоқ нақлларининг ўзига хос хусусиятлари. Илмий-назарий анжуман материаллари тўплами. – Нукус, 2009. – Б.93-95; Олий таълимда нақлларни ўргатиш усуллари. Илмий-назарий анжуман материаллари тўплами. – Нукус, 2010. – Б.271-272; Нақлларда образлар тизмаси. Тилшунослик ва адабиётшунослик масалалари. 3-китоб. – Тошкент, 2013. – Б.60-63; Қирқ туянинг юки. «Саодат». 2011. №8. – Б.24-25; Нақлларда пайғамбарлар образи. XXI аср интелектуал авлод асри. – Нукус, 2014. – Б.18-20; Муҳаммад Юсуф ижодида фольклор анъаналари. Истиқлол туйғусини мустаҳкамлашда Муҳаммад Юсуф ижодининг ўрни. – Нукус, 2014. – Б.18-20; Ҳажвий нақлларнинг сюжет тузилиши ҳақида. Фан ва таълим тарбияда илғор тажрибалар: тадқиқ ва натижалар. – Нукус, 2015. – B.45-47; Нақлларда миллийликнинг акс этиши. Ўзбек филологиясининг илмий-назарий масалалари ва ўқитиш технологиялари. – Нукус, 2017. – Б.160-162; Нақлларда конфликт. ФТТ. – Тошкент, 2017. – Б.88-91; Нақлларда диний қарашлар ифодаси. Филологиянинг илмий-назарий масалалари ва ўқитиш технологиялари. – Нукус, 2019. – Б.38-39; Нақл ва мақол муносабати. Филологиянинг илмий-назарий масалалари ва ўқитиш технологиялари. – Нукус, 2019. – Б.20-22; Қорақалпоқ нақлларида вариантлилик. Филология ва маданият масалалари. ‒ Карабук, 2020. №2. – Б.158-160; «Әдалатлы пәрман» нақлининг ғоявий бадиий хусусиятлари. Туркий халықлар фольклоры ҳәм әдебияты тарийхы изертлеўиниӊ әҳмийетли мәселелери. – Нукус, 2020. – Б.51-54; Ўзбек-қорақалпоқ нақлларининг ўзига хос хусусиятлари («Жақсылық қылсаң өзиңе, Жаманлық қылсаң өзиңе» ва «Ҳар ким қилса – ўзига» нақллари мисолида). «Тамаддун нури» журналы. – Беруний, 2020. №3. – Б.42-46.