Bekbergenova Mariya Dosbergenovna

Bekbergenova Mariya Dosbergenovna

(1953-jil 3-dekabr, Moynaq rayonı)

Bekbergenova Mariya Dosbergenovna 1953-jılı tuwılǵan, milleti qaraqalpaq.

1976-jılı Taganrog mámleketlik pedagogikalıq institutınıń Rus tili hám ádebiyatı fakultetin pitkergen. 1993-jılı Berdaq atındaǵı QMU janındaǵı D.067.10.21 sanlı qánigelesken Keńeste “Házirgi qaraqalpaq prozasında dástúr hám miyraslıq máseleleri” temasında 10.01.02 – Qaraqalpaq ádebiyatı qánigeligi boyınsha dissertaciya jaqlaǵan. 1993-jılı 28-oktyabrde filologiya ilimleri kandidatı ilimiy dárejesi berildi. Diplom nomeri: 01№ 000392.

2006-jıl 27-aprelde Ózbekstan Respublikası Joqarı attestaciya komissiyası tárepinen qaraqalpaq ádebiyatı qánigeligi boyınsha docent ataǵı berildi. Diplom nomeri: 03№005210.

2025-jıl 4-yanvarda Ózbekstan Respublikası Joqarı attestaciya komissiyası tárepinen qaraqalpaq ádebiyatı qánigeligi boyınsha professor ataǵı berildi. Diplom nomeri: 05№005585.

Ulıwma jumıs stajı 49 jıl. Joqarı oqıw ornındaǵı ilimiy hám pedagogikalıq jumıs stajı 31 jıl, sonıń ishinde, Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutındaǵı pedagogikalıq jumıs stajı 31 jıl.

2006-jıl aprel ayınan baslap Qaraqalpaq ádebiyatı kafedrası docenti, 2025-jıldan baslap professor lawazımında jumıs alıp barmaqta.

M.D.Bekbergenova oqıw-pedagogikalıq iskerligi dawamında “XX ásir qaraqalpaq ádebiyatı tariyxı”, “Ádebiyattanıw tiykarları”, “Ádebiyat teoriyası”, “Jáhán ádebiyatı”, “Ulıwma bilim beriw mekteplerinde ádebiy dóretiwshilikti úyretiw máseleleri” pánlerinen joqarı dárejede bayanatlar, seminar hám ámeliy sabaqlar alıp baradı. Hár oqıw jılı dawamında oqıw júklemesindegi pánlerden ashıq lekciyalar shólkemlestiredi. Bilim beriw oyınları, “Mashqalalı bilimlendiriw”, “Esse”, “Blis”, “Keys-stadi”, “Túsinikler analizi”, klaster, press-konferenciya, joybarlı bilimlendiriw sıyaqlı zamanagóy oqıtıw usıllarınan hám texnologiyalarınan; málimleme-kommunikaciya hám innovaciyalıq pedagogikalıq texnologiyalardan keń paydalanadı. Atap aytqanda, kompyuterdiń interaktivlikti támiyinlewge qaratılǵan imkaniyatları, iSpring-Pro hám Hotpotatoes avtorlıq baǵdarlamaları M.Bekbergenova sabaqlarınıń ajıralmas bólegine aylanǵan. Bilim alıwshılardıń bilimin bahalawdıń innovaciyalıq usılları, testologiya, standart emes testler, kollokvium, oqıw joybarı sıyaqlı qadaǵalaw túrleri hám formalarınan turaqlı paydalanbaqta. Ayrıqsha itibarlı tárepi sonda, M.Bekbergenova temalardı sociallıq, ruwxıy turmıs penen, ullı oyshıllarımızdıń miyrası, Prezidentimiz Sh.Mirziyoyevtiń shıǵıp sóylegen sózleri, respublikada alıp barılıp atırǵan reformalar menen úzliksiz baylanıstıradı. Pedagogikalıq ámeliyatqa, student hám magistrantlardıń ádebiyattanıw hám bilimlendiriwdiń áhmiyetli máselelerine baǵıshlanǵan pitkeriw qánigelik jumısları, magistrlik dissertaciyalarına basshılıq etedi. Bir tayanısh doktoranttıń doktorlıq dissertaciyasına ilimiy basshılıq etpekte.

Iyelep turǵan lawazımında islegen dáwirinde 100 ilimiy jumısın járiyalaǵan. Sonnan: 5 sabaqlıq (soavtorlıqta), 3 oqıw qollanba, 80 maqala, sonnan: 70 respublikalıq, 10 sırt el maqalaları hám 22 tezis, sonnan: 12 respublikalıq ilimiy-teoriyalıq hám ámeliy konferenciyalardaǵı tezisler, 20 sırt el konferenciyası tezisleri.

M.Bekbergenova tárepinen jaratılǵan “XX ásir qaraqalpaq ádebiyatı tariyxı” (soavtorlıqta, Nókis-2018, “Qaraqalpaqstan” baspası) dep atalǵan sabaqlıq 2018-jılı ekinshi márte tolıqtırılıp qayta basıp shıǵarıldı (Tashkent-2018, “Sano-standart” baspası) bakalavriat tálim baǵdarları oqıw rejesindegi “Qaraqalpaq ádebiyatı tariyxı” pánin oqıtıwda bilimlendiriw procesinde ámeliyatqa engizilgen hám 2018-jılı Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw ministrligi tárepinen tastıyıqlanǵan “Qaraqalpaq ádebiyatı tariyxı” pán baǵdarlamasında tiykarǵı ádebiyatlar qatarında usınıs etilgen.

“Qaraqalpaq ádebiyatı” páninen ulıwma bilim beriw mákemelerinde paydalanıw ushın tastıyıqlanǵan jańa pán baǵdarlamasında M.Bekbergenovanıń (soavtorlıqta) basıp shıǵarǵan “Qaraqalpaq ádebiyatı” 11-klass ushın sabaqlıǵı tiykarǵı ádebiyat sıpatında usınıs etildi.

“Jáhán ádebiyatı” páninen joqarı oqıw orınlarında paydalanıw ushın tastıyıqlanǵan jańa pán baǵdarlamasında M.Bekbergenovanıń basıp shıǵarǵan “Jáhán ádebiyatı” oqıw qollanbası tiykarǵı ádebiyat sıpatında usınıs etildi.

“Ulıwma bilim beriwshi mekteplerde ádebiy dóretiwshilikti úyretiw máseleleri” páninen joqarı oqıw orınlarında paydalanıw ushın tastıyıqlanǵan jańa pán baǵdarlamasında M.Bekbergenovanıń basıp shıǵarǵan “Ulıwma bilim beretuǵın mekteplerde ádebiy dóretiwshilikti úyretiw máseleleri” oqıw qollanbası tiykarǵı ádebiyat sıpatında usınıs etildi.

“Kórkem awdarma teoriyası” páninen joqarı oqıw orınlarında paydalanıw ushın tastıyıqlanǵan jańa pán baǵdarlamasında M.Bekbergenovanıń basıp shıǵarǵan “Kórkem awdarma teoriyası” oqıw qollanbası tiykarǵı ádebiyat sıpatında usınıs etildi.

Bul oqıw ádebiyatları studentlerdiń pedagogikalıq ámeliyatı procesinde de ádebiyattanıw pánlerinen, qaraqalpaq ádebiyatı tariyxı, jáhán ádebiyatı pánlerinen sabaqların shólkemlestiriwde úzliksiz bilimlendiriw sistemasında ámeliyatqa keńnen engizildi.

M.Bekbergenova kafedra janında “Ziywar” dógeregin shólkemlestirip, studentlerdi qaraqalpaq ádebiyatı tariyxı, ádebiyattanıw, ádebiyattı oqıtıw metodikası boyınsha ilimiy-izertlew jumıslarına tartpaqta hám olardı ilimiy-dóretiwshilik tańlawlarǵa, ataqlı stipendiyalarǵa, pán olimpiadalarına tayarlawda belgili jetiskenliklerdi qolǵa kirgizdi.

M.D.Bekbergenova basshılıǵında A.Jaxsilikova 2024-jıl 12-sentyabrde “Qaraqalpaq satiralıq prozası (genezisi, rawajlanıw tendenciyaları, poetikası)” atamasında doktorlıq (PhD) dissertaciyasın tabıslı jaqlap, JAK tárepinen tastıyıqlanǵan diplomın aldı.

M.D.Bekbergenova basshılıǵında sońǵı 4 jılda 70111501-Ana tili hám ádebiyatı (qaraqalpaq tili hám ádebiyatı) magistratura qánigeligi boyınsha 10 magistrlik dissertaciyası jaqlandı.

M.D.Bekbergenova Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan Jazıwshılar awqamınıń aǵzası. M.D.Bekbergenova 2011-jılı “Ózbekstan Respublikası xalıq bilimlendiriw aǵlası” kókirek belgisi, 2022-jılı Ózbekstan nuranıylarınıń sociallıq jumısın qollap-quwatlaw Qáwenderlik keńesiniń “Miynet nuranıyı” I dárejeli kókirek belgisi, 2024-jılı Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Prezidiumınıń qararına muwapıq “Ibratlı hayal” kókirek belgisi menen sıylıqlanǵan.

Ilimiy jumısları:

  • Көркем аўдарма ҳәм әдебий типологиялық байланыслар. «Әмиўдәрья» журналы, 2014, №6, 83-88 бб
  • Әжинияз ҳәм Т.Жумамуратов дөретиўшилигинде ел-журт, Ўатан темасы типологиясы. «Илим ҳәм жамийет» журналы, 2015-жыл №1, 55-60-бб
  • Ж.Дилмуратов лирикасының өзгешелиги. «Қарақалпақ тил билими ҳәм әдебияттаныўы мәселелери» Илим ҳәм жәмийет журналына қосымша. 2015-жыл №3, 62-65-бетлер
  • Ҳәзирги дәўирде қарақалпақ прозасының раўажланыў тенденциялары. «Қарақалпақ тил билими ҳәм әдебияттаныўы мәселелери» Илим ҳәм жәмийет журналына қосымша. 2015-жыл №3, 88-90-бетлер
  • Т.Қайыпбергенов прозасында ана образы. «Қарақалпақ тил билими ҳәм әдебияттаныўы мәселелери» Илим ҳәм жәмийет журналына қосымша. 2015-жыл №3, 108-109-бетлер
  • Н.Дәўкараев прозасы. Типология мәселелери. Қарақалпақ тили билими ҳам әдебияттаныўы мәселелери. Илим ҳәм жәмийет журналына косымшалар. Нөкис, 2015, №4, 22-26-бетлер
  • ХХ әсир қаракалпақ прозасының миллий дереклери (Тарийхый-эстетикалық генезис). «Илим ҳәм жәмийет», 2015, №4, 14-16-бетлер.
  • Тилеўберген Жумамуратов көркем сөз шебери. «Әмиўдәрья», 2015, №6, 90-93-бб
  • Некоторые вопросы историко-сравнительного и типологического изучения каракалпакской литературы. XIII Европейская конференция по литературе, филологии и языкознанию. Австрия.г.Вена 23 ноября 2016 года. 39-44-бб
  • Каракалпакская проза. Вопросы типологии. XI «Международная конференция по научному развитию в Евразии».Австрия.г.Вена 15 ноября 2016 года. 121-123-бб
  • Вопросы историко-сравнительного и типологического изучения творчества Бердаха. Актуальные научные исследования в современном мире. Сборник научных трудов. Выпуск 12.(32) Часть 2. Переяслав-Хмельницкий, 2017. ГВУЗ Переяслав-Хмельницкий государственный педагогический университет имени Григория Сковороды» декабрь 2017 г. 62-64-бб.
  • Әмет Шамуратов прозасында образлар типологиясы. «Илим ҳәм жәмийет», 2017, №2, 36-39-бетлер.
  • Бердақ дөретиўшилигиниң салыстырмалы типлогиялық усылда изертлениўи. «Илим ҳәм жәмийет», 2017, №4, 109-111-бетлер.
  • Problem of literatury mastery in the prose of Tolepbergen Kaipbergenov. «Корақалпоғистонда фан ва таълим», 2017, №2, 86-89-бб.
  • Бабурдың «Бабурнама» дөретпеси ҳәм қарақалпақ әдебиятындағы эпикалық жанрлар. «Илим ҳәм жәмийет», 2018, №1, 34-35-бетлер.
  • Шыңғыс Айтматов ҳәм қарақалпақ әдебияты. «Илим ҳәм жәмийет», 2018, №1, 34-35-бетлер.
  • Historical typological relations of the XX century Karakalpak prose. «Modern of scientific challenges and trend” ISSUE 11 Part 2/ 2018 december. Collection of Scientific work. Warsaw. Poland. Wydawnictwo Naukowe, “iScience” 20th December 2018. 61-65-бб.
  • Биринши қарақалпақ романы ( ХХ әсирдиң 50- жылларындағы түркий тиллес халықлары
    романлары типологиясы контекстинде үйренилиў мәселелери). Ilim hám jámiyet. 2021, № Б.115-117
  • Вопросы типологии в каракалпакской прозе. Ilim hám jámiyet. – Nókis, 2020. — № – В. 88-89. (10.00.00; №2).
  • Эпикалық жанр типологиясы. Ilim hám jámiyet. — Nókis, 2021. — № – В. 98-100. (10.00.00; №2)
  • М.К.Нурмухамедов мийнетлеринде типология мәселелери. Өзбекстан Республикасы Илимлер Академиясы Қарақалпақстан бөлиминиң ХАБАРШЫ журналы. – Нөкис, 2021. — № – В. 130-133
  • Көркем әдебияттың раўажланыўы ҳәм көркем методлар. Ilim hám jámiyet. — Nókis, 2023. — № – В. 119-121. (10.00.00; №1)
  • Вопросы изучения каракалпакской литературы
    в исследованиях Пердебая Нуржанова. Ilim hám jámiyet. — Nókis, 2024. — №2.
  • Some issues in the field of typology. JournalNX – A Multidisciplinary Peer Reviewed Journal. – India. Vol.7, 6 june 2021. 376-380 (Импакт фактор – 7.232.)
  • ХX ғасыр қарақалпақ прозасын зерттеудегі типологиялық мәселелер. Dulaty University Хабаршысы, 2023, № –B, 85-90
  • Изучение типологических связей в каракалпакской прозе. «Science time» jurnalining muassislari «Center for advanced studies» MCHJ va Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti. 135-141
  • Artistic images in the prose of M.Nizonov typology. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal ISSN: 2249-7137 Vol. 11, Issue 11, November 2021 SJIF 2021 = 7.492
  • The Greatness of the Literary Word and Literary Translation. American journal of social and humanitarian research. ISSN:2690-9626 Vol. 3, No. 12, 2022. 152-154
  • Roman tipologiyasi. Tamaddun nurı. 30.04.2025. – 176-180.
  • Қорақалпоқ адабиётида анъаналар масаласи. Qo’qon DPI/ Ilmiy xabarlar. 2025-yil. 9 son.
  • Qoraqalpoq nasrida tipologiya manbalari. Xorazm Maʼmun akademiyasi axborotnomasi: ilmiy jurnal.-№10/4.2025.

 

Monografiya:

  • Проблема традиции и преемственности в  современной каракалпакской прозе (Monografiya). –“Bilim” MCHJ nashriyoti”, – Nukus, 2024. – 8 b.t.

       

Oqıw-metodikalıq jumıslar:

  • А.Пахратдинов, К.Алламбергенов, М.Д.Бекбергенова.  XX аср қорақалпоқ адабиёти тарихи. Дарслик. Нукус, «Қорақалпоғистон» nashri, 2011.
  • K.Allambergenov, Q.Orazimbetov, A.Paxratdinov,  M.D.Bekbergenova //  XX ásir qaraqalpaq ádebiytı tariyxı. Toshkent, «Sano-Standart» nashri, 2018. I bo‘lim.
  • Allambergenov, Q.Orazimbetov, A.Paxratdinov, M.D.Bekbergenova // XX ásir qaraqalpaq ádebiytı tariyxı. Darslik. Tashkent, «Sano-Standart» nashri, 2018. II bo‘lim.
  • Jáhán ádebiyatı. Oquv-qo‘llanma, Toshkent, «Fan va texnologiya». 2019.
  • Ulıwma bilim beretuǵın mekteplerde ádebiy dóretiwshilikti úyretiw máseleleri. Oquv-qo’llanma, Toshkent, «Tafakkur bo‘stoni». 2019.
  • Kórkem awdarma teoriyası. Oquv-qo‘llanma, «Bilim». Nukus, 2024.